De gemeente Hilvarenbeek trekt jaarlijks vele duizenden bezoekers, en met goede redenen. Ze komen echt niet alleen voor de natuur, maar ook om de dorpen te bezoeken, want iedereen wil op zijn tijd ook wel eens de drukte opzoeken. Laten we daarom maar eens op verkenning gaan in, in alfabetische volgorde: Baarschot, Biest-Houtakker, Diessen, Esbeek, Haghorst en Hilvarenbeek. Allemaal hebben ze hun aantrekkelijke kanten en zijn ze waard om er eens wat langer rond te kijken.

door Kees van Kemenade

Baarschot

Van al die kernen is Baarschot de kleinste. Een kerk, zoals alle anderen, hebben ze niet. Maar wel een fraaie Lourdes grot, die is gebouwd met zwerfstenen uit de omgeving. In de laatste wereldoorlog werd hier niemand gedood, naar men aannam door hulp van boven. Dat was de mensen wel een Mariakapel waard.

Eigenlijk is Baarschot een lintdorp met hier en daar fraaie traditionele langgevel boerderijen en zelfs een oude bierbrouwerij, al wordt daar geen gerstenat meer gebrouwen. Je zou het dorp wel de poort naar De Utrecht kunnen noemen, want van hier fiets je zo naar de Flaes en het Goorven met de bekende uitkijktoren er tussenin.

Biest-Houtakker

Dat karakter van een lintdorp heeft Biest-Houtakker ook wel. Er is een klein pleintje gemaakt bij de St. Antoniuskerk, die net als veel andere kerken aan de eredienst is onttrokken. Op dat pleintje staat een beeld van de Regenten van de Gement, een curieuze instelling uit vroegere tijden toen dorpelingen de gronden buiten de kern in gemeenschappelijk bezit hadden. Hier bestaat dat nog! Biest-Houtakker heeft aan de Beekse kant een Mariakapel, naar een wonder dat hier ooit plaatsvond. Als je er even halt houdt, kun je het fijne ervan lezen. Enkele meters verderop is het huis van oorlogsheld Piet Leermakers. Een steen in de gevel benadrukt dat. Aan de andere kant van ‘de Biest’, zoals men het hier vaak noemt, ligt het Wilhelminakanaal. Precies honderd jaar geleden werd deze waterweg in gebruik genomen. Nu passeren er nog maar sporadisch schepen en gaan de schilderachtige bruggen nog slechts zelden omhoog.

Diessen

Diessen heeft een kerk, gewijd aan de missionaris Willibrord, die nog wel in gebruik is. Een waterput laat een voorstelling van deze heilige zien die zich spiegelt in het water beneden. De kerk ligt aan een prachtig groen plein met in het centrum een muziekkiosk. Daar heerst de rust die ontbreekt bij de doorgaande provinciale weg. Het dorp ligt aan de Reusel, waar een brug, en een hoekje nabij de kerk, herinnert aan de 12e mei 1940 toen hier hevig werd gevochten tussen Franse en Duitse militairen. Het dorp is ook bekend door een van de beste vogelgebieden in de verre omgeving: het Diessens Broek. Zeker een wandeling waard!

Esbeek

Ooit liep er een stoomtram door Esbeek, het traject is er nog altijd te volgen. Een kunstwerk, van de lokale kunstenaar Hannes Verhoeven, toont een echtpaar met kind dat wacht op de aankomst. Esbeek heeft een kerk, genoemd naar Cornelius. In die kerk is nu op wonderbaarlijke wijze een school gebouwd, zonder dat het monument werd aangetast. De heilige heeft er een plekje naast in een speciale kapel. Esbeek is ook het dorp van Andreas Schotel, een oorspronkelijk uit Rotterdam komende kunstenaar, die hier zijn tweede thuis had. Zijn atelier, De Schuttel, is nog altijd te bezoeken, tijdens de bekende, naar hem genoemde, wandelroute. Dan kom je ook de Koe van Hannes Verhoeven tegen, een loflied op de plaatselijke veeteelt, naast werken van Schotel in twee- en driedimensionale vorm.

Haghorst

Zonder het Wilhelminakanaal was Haghorst een gemeenschap gebleven van verspreid liggende boerderijen. Maar een café voor de schippers, een sluis met woningen voor de bedienaren ervan, later een kerk en een school lieten het in de twintigste eeuw uitgroeien tot een echt dorp. Boeren die hier de heide ontgonnen, worden verbeeld met een beeldhouwwerk op het kerkpleintje. Het dorp heeft ook een pompstation bij de sluis, dat ooit gebruikt werd om water terug te pompen, maar dat nu energie opwekt. En een eiland, dat je opmerkt als je de brug over het kanaal gebruikt.

Hilvarenbeek

Het grootste dorp is Hilvarenbeek, met de Vrijthof – een van de mooiste pleinen van het land – in het midden. Een compleet winkelaanbod, een groot cultureel centrum, een windmolen en musea, monumenten, ze hebben het hier allemaal. Je kunt de Beekse toren beklimmen en dan kun je in vier richtingen heel de gemeente van bovenaf bekijken. De molenwielen van De Doornboom, de spitse kerktoren van Diessen en het groen van de vele bossen in de omgeving. Tot Breda, Eindhoven, Hoogstraten kun je zien, en als je naar beneden blikt dan kijk je recht op de kruin van de Geboden Linde. Een boom waar onder de takken ooit recht werd gesproken.