door Jan van Helvoirt

Heyliger Peter Mallens bezat in 1617 een akker tegenover de ‘Ouden Meulenberch’ (= molen in het Slibbroek) west de Voortse Kerkpad en oost de Gemene Straet. Het kapittel van Hilvarenbeek had in 1642 twee loopse land opten Voortsen Padt in eigendom. Jacob Kempen was in november 1644 eigenaar van een akkerland met daarop een schuur oost de Voortse Pat en noord de goederen van het altaar van Maria Magdalena. Aeltjen Symons Moonen woonde met Adriaen van Tilborch in 1645 in een huisje op de hoek van de ’Peerts Straet’ en de Voortsen Pat. Willem Hendrik Lodewijcks kocht in 1659 het 1/5 deel van een huisje op de hoek van de ’Peerdestraat’ zuid en de Voortsepad oost. Peter Peerbooms kocht in 1681 in dat weggetje een huis en in 1683 werden er na zijn overlijden de meubele goederen verkocht. Jan Jacob Sebregts werd in 1692 zwaar gekwetst met de eertcarre ende peert teynde de Voortse Padt. Mathijs Ketelaars verkocht in 1734 schaarhout op het zandweggetje. Jan Meijer gehuwd met Jenneke Diepenbroex kocht in 1735 een huisje met hof op de hoek van het pad en de Peerdestraat. De secretaris Cornelis Naaykens werd in 1771 beboet omdat er geen ’draaier’ aan het kerkpad gemaakt was. Adriaan Goossens gehuwd met Cornelia van de Zande erfde in 1809 een huis en hof oost de Voortse Pad, zuid een Karweg (= Holstraat), west Willem Pijnenburg en noord Peter Verhart.

In 1828 kocht de gemeente de akker de ‘Voortse Pad’ en de ’Ham Akker’ aan ten behoeve van het nieuwe kerkhof oost de Doelenstraat en zuid de Joris Doelen. De Hervormde Gemeente bouwde in 1853 een nieuw huis in het zandpad op een oude bouwlocatie, genaamd de ‘Dries aan het Huis’, op sectie D nr. 1028. Martinus Brekelmans bouwde in 1861 een nieuw huis aan het paadje op de ‘Peermans Akker’, sectie D nr. 1024. Op 13 augustus 1872 brandden vier woningen, zijnde twee huizen, aan de zandweg helemaal af. Het pad vanuit het Slibbroek kreeg in 1873 ook een ’lantaarn’ toegewezen. Peter van Hees bouwde in 1873 een nieuw huis in het zandweggetje op sectie D nr. 303 schuin tegenover het kerkhof. Jan Zeebregts metselde in 1878 enkele woningen en een schuur op den ‘Hof’ aan de westkant van het zandpad op sectie D nr. 1017. De tapper Adriaan Blankers had in 1882 een tapvergunning in het pand A-124 in de Voortse Pad op de noordwest hoek van de Holstraat. Cornelis Vingerhoets richtte in 1884 een broodbakkerij op in het straatje op D nr. 1014. Adriaan Smolders bouwde in datzelfde jaar een nieuw woonhuis aan de westkant van het zandpad op D nr. 1021, waar voorheen Dielis de Kort had gewoond. Verder bouwde F. J. M. Schut toen ook een nieuw woonhuis, na afbraak van de woning van Adriaan van Rooij, aan de oostkant van de Voortsepad op D nr. 1028. Jozef Hermans had in 1890 een touwslagerij aan het pad naar de kerk in gebruik. Het pand heette heel treffend de Haspel. Op 22 februari 1896 verbrandde een schuur aan het straatje in gebruik door de slachter Franciscus van Oirschot.

De blauwverwer Woutherus Favier richtte in 1898 een ’blauwververij’ op in A-142 op de hoek Holstraat-Voortsche Pad op sectie D nr. 952. Dat was in de tuin achter het statige pand de Wijngaerd op de hoek van de Paardenstraat en het latere ‘Faffestraatje’. Op 31 augustus 1898 verbrandden drie woningen in het zandpad: van de winkelier Gerardus Appels, de schoenmaker Hubertus Beckers en de timmerman Cornelis Smolders, alle in eigendom van de kinderen Adriaan Smolders. In 1898 mocht Antonetta Smolders op de hoek Holstraat en Voortsche Pad A-124 op D nr. 1012 een ’broodbakkerij met bakoven’ bouwen, waar eerder Adriaan Blankers een tapperij had. De touwslager Josephus Hermans verkocht in 1902 zijn roerende goederen aan het kerkpaadje. Peter Bruurs had er in 1904 een tapperij op A-154 in de keuken en linker voorkamer. Jan Smolders mocht in 1905 aldaar op A-143 een tapperij met sterke drank beginnen en Peter Bruurs op A-154. Cornelis Verbaandert bouwde er in 1906 een nieuw huis en in 1910 een achterbouw met een waschhuis, bergplaats, dorschvloer, graanbergplaats, varkenshok en privaat op sectie D nr. 1017. Het staat er allemaal nog helemaal! De rijtuigenverhuurder Hendrikus Grens richtte in 1908 in het pand A-144 aan de westkant van de zandweg even voorbij de Holstraat op D nr. 1016 een ’broodbakkerij’ in. De bewoners van het smalle weggetje vroegen in 1910 aan de gemeente of men het berijden van dat pad door ’hondenkarren en wielrijders’ wilde verbieden!

P. C. van Raak mocht in 1911 een verdieping bouwen op zijn sigarenfabriek aan het straatje in wijk A-178 op sectie D nr. 1018 en in 1925 mocht hij het geheel ombouwen tot woonhuis. Petrus Bruurs was in 1912 daar tapper in A-181. Gust Zeebregts mocht in 1916 achteraan zijn woonhuis met winkel op de hoek van de Holstraat en de Voortsepad op sectie D nr. 1030 een nieuwe achterbouw met ‘pakhuis’ bouwen. De klompenmaker Petrus de Vos kocht in 1922 een huis met een ’bakkerij’ (A-144), voorheen van Hendrikus Grens, ten westen van de pad op sectie D nr. 1016. In 1923 werd het straatje voor motorverkeer afgesloten. In 1925 kocht Cornelis van Klijnenbreugel een perceel bouwland groot 55.90 are op sectie D nr. 307 westelijk grenzend aan het kerkpad van het Gilde St. Joris en hij bouwde er een nieuwe woning op. Jan de Laat mocht in 1932 achter zijn huis een lokaaltje bouwen ‘voor de bereiding van roomijs’. In datzelfde jaar werd er een nieuwe kap gelegd op de dubbele woning van F. Vuchts en P. van Beurden, die er ook een winkel had. De leraar Cornelis Vriens werd in 1933 eigenaar van een boomgaard met kippenhok naast het kerkhof tussen de Voortse Pad en de Tilburgse Weg. Dat was de voormalige [anenakker van de Jood Liefman Mozes. J. J. Jansen mocht in 1937 een ‘brood-, beschuit- en kleingoedbakkerij’ oprichten in de bestaande bakkerij aan de Voortsepad (nieuw nummer A-204) op sectie D nr. 1016. De oude klinkers uit de Wouwerstraat werden in 1938 in het zandpaadje gelegd. In 1945 had P. van Geel in het klinkerpaadje een ’strooperserij’ op A-315. Hesselmans Internationale Expeditie N.V. mocht er in 1965 een ‘herstelinrichting van motorvoertuigen’ inrichten A-39 op sectie D nr. 305 genaamd de Straatakker.

Op zondag 10 september 2023 staan tijdens Open Monumentendag alle schijnwerpers allereerst gericht op deze Voortse Pad vol met ‘Levend Erfgoed’. Maar is het daarmee in onze weer opgepakte traditie eigenlijk niet… de ‘Voorste Pad’?