Elk jaar blikt Stichting Erfgoed Diessen terug op het rijke verleden van het dorp, dat lang een zelfstandige gemeente was. Dat gebeurt in de vorm van een boek met als lopende titel ‘Hers en Geens dur Diessen’. Het bevat onderzoeken en reflecties over het gebied van de vroegere gemeente, dus naast Diessen ook Haghorst en Baarschot. De reeks zorgt daarmee voor het behouden van de eigen identiteit van de Diessense gemeenschap. Ton de Jong ontving het eerste exemplaar voor de vele bijdragen die hij in de 31 afleveringen ter publicatie leverde.

door Kees van Kemenade

De bijdragen aan Hers en Geens zijn zoals elk jaar buitengewoon afwisselend. Dit jaar ligt de nadruk vooral op de sociale geschiedenis, dus het leven van de mensen in de drie dorpen.

Zo beschrijft Ine Gimbrère-Straetmans de geschiedenis van Kamp Baerschot, gelegen aan de weg naar Westelbeers en waarvan nog een enkele barak rest. Ooit was het in de Crisisjaren opgezet als een werkkamp voor mensen die zonder betaald werk waren geraakt, maar in de loop der jaren kreeg het steeds een andere functie. Zo werden er Keiezen (mensen van de Kei-eilanden in Indonesië) in ondergebracht die loyaal waren geweest aan Nederland en wilden vluchten toen het land onafhankelijk werd. Een van de bijzondere foto’s bij het artikel is van het huwelijk van Juliana (let op de voornaam!) Fematubun en Dirk Rahangmetan dat op kamp Baarschot voltrokken werd.

Diessenaren met geld

Rijke dorpsgenoten zijn er altijd geweest. De belastingheffing en -inning was in de negentiende eeuw openbaar. Ton de Jong ontdekte de aanslagen uit het jaar 1844 en bespreekt de 24 rijkste families met hun eigen familiehoofd. Hij vult de namen aan met allerlei interessante – en niet alleen de gunstige – anekdotes uit hun leven.

Het ‘wilde voetbal’, dus buiten KNVB-verband, floreerde in Diessen. De wedstrijden werden gespeeld op knollenvelden, maar dat deed geen afbreuk aan de populariteit. Het ‘wilde voetbal’ speelde zich vooral af aan het einde van de vorige eeuw en dus kon de auteur, Ad van Doormaal, putten uit tal van persoonlijke herinneringen.

Een opvallend artikel vertelt het verhaal van Roel Diepstraten uit Haghorst. Hij ontwikkelde zich tot internationaal erkend natuurfotograaf en -filmer. Jan Smulders beschrijft de ontwikkeling en de activiteiten van de man, Werk waarvoor naast de apparatuur een enorm geduld noodzakelijk is. En enige lef, als je hem ziet in een waadpak midden in een modderig ven om een roerdomp te kunnen fotograferen.

Aize Kijlstra onderzocht de geschiedenis van een boerderij aan het Moleneind in Baarschot en gaat daarbij terug naar 1601. Een jaartal gekerfd in een balk is een uitgangspunt bij dat onderzoek. De mensen die er geboren werden, leefden en stierven; ze komen allemaal voorbij, tot en met de huidige bewoners.

Bertrand Verhelst toont de winnaars van de fotowedstrijd in Haghorst met hun opnamen. Het eeuwfeest van het Wilhelminakanaal was de reden om deze waterweg met haar mooie plekjes vast te leggen op beeld.

Pauselijk Zouaaf

Een zeer doorwrocht artikel is van de hand van Ad Reijrink en gaat over de pauselijke Zouaven uit de jaren zestig en zeventig van de negentiende eeuw. Soldaten uit alle landen die als vrijwilliger gingen vechten tegen de Italiaanse nationalisten die hun land wilden verenigen. Piet Vingerhoets uit Diessen was zo’n Zouaaf. Ze verloren de strijd, de paus raakte zijn Kerkelijke staat kwijt en Piet keerde gedesillusioneerd huiswaarts. Wegens de vreemde krijgsdienst raakten zij hun Nederlanderschap kwijt, maar Piet werd door de katholieken wel als een held gezien. Zij lotgevallen worden uitgebreid beschreven, maar ook nog eens geplaatst tegen het licht van de Europese geschiedenis. Dat laten heemkundigen vaak na en dat is jammer. Want hoe onbelangrijk Diessen internationaal gezien in vroeger eeuwen ook was, ook de mensen hier maakten deel uit van de politieke ontwikkelingen in dit werelddeel.