Maar één, het afstand doen en scheiden.
En niet het snijden doet zo’n pijn, maar het afgesneden zijn. (M. Vasalis 1909 - 1998 / NL)
”Onze maatschappij loopt tijden de kerst- en nieuwjaarsperiode in een wijde boog om rouwende medemensen heen,” betreurt contextueel rouwtherapeut Jan Daem. ”We missen de warme verbondenheid die hen toelaat deze treurdagen te overleven.”
De voorbije dagen, weken, maanden en jaren zijn er geliefden ons voorgegaan. Er is een ‘lege plek’ ontstaan door een korte en/of langdurige ziekte, plots onverwacht overlijden, ongeval, gezegende leeftijd…
In de komende periode komen er (mogelijk) ook geliefden te overlijden en staat de tijd niet stil… de klok tikt verder naar Kerst en Oud en Nieuw. In dagen als deze is het gemis van een dierbare (extra) sterk voelbaar. Dat is heel normaal. Maar in het samen ophalen van herinneringen wordt doorheen het verdriet en de pijn ook de liefde in verbondenheid voelbaar.
Het verlies van een moeder, vader, broer of zus, een overleden kind, een geliefde man of vrouw, een vriend-/in of goede buur, als betrokkenen of, toevallige, aanhoorder is de kans zeer groot dat er een rouwende in jouw nabijheid aankomt op straat, aan de feesttafel zit, aan de borreltafel staat en duidelijk herkenbaar aanwezig is in jouw omgeving. Wat nu…?
Een dierbare leeft verder in het hart van de mensen die van hem houden. Samen delen van herinneringen is werken aan gedragen verbondenheid. Het gemis is levendig aanwezig in deze dagen. Het niet durven benoemen van het gemis – in wederkerigheid – is de andere in eenzaamheid laten afrekenen met zijn/haar verdriet. Laten wij geen verstoppertje spelen omdat het al enkele weken, maanden, jaren en al een langere tijd is geleden dat de geliefde niet meer aanwezig is op het feestelijk samenzijn.
Hoe moeilijk ook, heb oog voor elkaar! Waar je ook bent, geef ruimte om erover te praten, te vertellen en herinneringen op te halen. Of zoek een mooi ritueel waarin er ook aandacht is voor degene die er niet meer zijn. Het kan zo helpend zijn de feestdagen dragelijker te maken en écht te genieten van het samen zijn.
Wat kunnen wij samen doen?
Rouwen is en blijft een werkwoord en daarom enkele nuttige tips om samen met de rouwenden de komende feestperiode te over-leven:
Benoem met voornaam/en of troetelnaam van de afwezige persoon in het gezelschap.
Het kan deugddoende zijn als je even het verlies ter sprake brengt en jouw onmiddellijke omgeving de kans geeft hun verhaal te doen. Begin het gesprek met: ‘Vertel eens over…’ en luister dan met volle aandacht en laat stilte toe...
Bespreek tijdig met de gezins-/familieleden en of vrienden wat jullie samen passend vinden om te doen tijdens het gezellig samenzijn. Iets symbolisch – zoals een kaars branden ter nagedachtenis. Iedereen vragen om een herinnering neer te schrijven om in de kerstboom te hangen en deze dan samen te delen. Bij de aanvang van de maaltijd: oprecht één volle minuut stilte respecteren…
Wees creatief in het bedenken en het uitvoeren van een wederzijdse uitwisseling in het aangenaam maken van de Kerst- en Nieuwjaarsdagen... zelfs in het verdriet en in de definitieve fysieke afwezigheid van een ongeboren engeltje, baby, kind, partner, ouder, vriend-/in.…voor de rouwende.
Bij het beantwoorden van een wenskaart, wees eens creatief. Schrijf iets zeer persoonlijk over een positieve ervaring, een eigenschap, een sterke herinnering of gebeurtenis die eigen was aan de persoon die er niet meer is. Dat is veel meer waard dan alleen: Prettige feestdagen. (Naar dementerende personen toe: vermeld niet alleen jouw voornaam... maar ook jouw familienaam.)
Durf en daag jezelf uit, door samen een handeling uit te voeren die jij anders niet zou doen. Tussen Kerst en Nieuwjaar een oprecht telefoontje – waar wij samen tijd voor maken – doet zo een deugd en is hartverwarmend. Stel niet uit wat je vandaag doen kan!
Met dank aan de vele lotgenoten/rouwenden van de groep ‘Samen op weg onder de regenboog’ van de voorbije jaren die mij deze tips hebben bezorgd.
Aan iedereen: mogen troost en menselijke warmte jullie allen omringen in deze feestdagen. Het allerbeste in het heden van elke nieuwe dag bij de aanvang van een nieuw gezond, gelukkig en gezegend jaar 2024…
Mariet Bastiaansen ( Consulent mentale gezondheid bij de gemeente Hilvarenbeek) en Jan Daem ( Rouwtherapeut Metgezel in Zingeving/Oisterwijk). www.metgezelinzingeving.com