In januari start Bosgroep Zuid Nederland bij Landgoed Gorp en Roovert met het verspreiden van steenmeel. Het is één van de herstelmaatregelen waarmee men de komende jaren werkt aan duurzaam herstel van de bodem in een groot aantal natuurgebieden. Net als op veel andere plaatsen op de hogere zandgronden van Brabant heeft de bodem in deze gebieden het zwaar door verzuring en vermesting waardoor flora en fauna zich niet goed kunnen ontwikkelen en loopt de biodiversiteit sterk terug.
door Harrie Wenting
Om de problemen aan te pakken, zijn verschillende herstelmaatregelen mogelijk. Het verspreiden van steenmeel is er één van omdat het heel gericht bijdraagt aan een gezondere bodem. De verspreiding van het steenmeel gebeurt met een helikopter. Daar waar gewerkt wordt, is het gebied tijdelijk afgesloten.
Ecosysteem onder druk
De bodem van veel natuurgebieden op de hogere zandgronden is door verzuring en vermesting belangrijke nutriënten zoals calcium, kalium en sporenelementen kwijtgeraakt. Hierdoor is die bodem sterk verarmd en het bodemleven gaat er hard achteruit. Daardoor hebben allerlei planten en dieren het moeilijk en sommige verdwijnen zelfs. De soorten die juist profiteren van de grote hoeveelheid stikstof pakken juist hun kans en verdringen zeldzame soorten. De variatie neemt zo fors af en ook de voedingswaarde voor planten wordt minder. Dat alles heeft grote gevolgen voor het hele ecosysteem, dat zichtbaar onder grote druk staat.
De natuur kan deze problemen inmiddels niet meer zelf oplossen. Een helpende hand is nodig om de biodiversiteit en de weerbaarheid van bos en natuur te verhogen, zodat deze beter bestand zijn tegen stikstofdepositie en de veranderingen in ons klimaat.
Steenmeel voor herstel
Het verspreiden van steenmeel is één van de herstelmaatregelen om het gebied te helpen herstellen. Steenmeel is voor 100% een natuurlijk product. Zoals de naam al aangeeft bestaat het uit gemalen (lava)steen. Daarin zitten belangrijke nutriënten die hier al zijn verdwenen, zoals kalium, calcium en mangaan. In tegenstelling tot kalk komen de nutriënten bij steenmeel langzaam vrij, wat gunstiger is voor het ecosysteemherstel. De balans in de bodem kan zich zo herstellen, waardoor belangrijke biologische processen weer op gang komen. Per hectare verspreidt men 10 ton steenmeel, wat slechts kort te zien is als een dun waasje op de grond. Het materiaal verdwijnt al snel in de grond waar het wordt opgenomen door planten.
Per helikopter
Het verspreiden van het steenmeel gebeurt in dit project met een helikopter. Een groot voordeel hiervan is dat men heel nauwkeurig kan werken, zonder de bodem in het gebied te verstoren met zware machines. Vooraf is zorgvuldig bekeken welke verspreidingsmethode het meest gunstig is, zowel milieutechnisch als qua tijd en kosten. De helikopter blijkt op alle fronten de beste keuze voor grotere gebieden zoals hier het geval is.
Vanaf een aparte plek wordt er met een shovel het steenmeel geladen. Onder de helikopter hangt een grote bak, waar het steenmeel in gaat. Tijdens het laden hangt de helikopter rustig in de lucht, boven het depot, wat de nodige vliegkunst van de piloot vraagt. Het laden van het steenmeel kost slechts enkele seconden, waarna de piloot naar de gewenste locatie vliegt en de bak hier precies op de juiste plek kan legen. Dat ziet er eigenlijk hetzelfde uit als het verspreiden van bluswater. Binnen enkele minuten is de helikopter weer terug bij het depot om een nieuwe lading steenmeel op te halen. Zo kan men het hele gebied in enkele uren voorzien van een laagje steenmeel.
Waar en wanneer?
In totaal gaat het om dertig hectare bij Landgoed Gorp en Roovert. De werkzaamheden staan gepland vanaf week 3, maar doordat de uitvoerder afhankelijk is van de weersomstandigheden kan het uitgesteld worden.
Voor meer informatie kan men een mail sturen naar h.vanlommel@bosgroepzuid.nl.
Veiligheid voor alles
Steenmeel is een natuurproduct en niet schadelijk voor de gezondheid, maar inademen is natuurlijk niet gewenst. Bovendien is het belangrijk dat men voldoende afstand tot het werk houdt, zodat de machines veilig kunnen werken. Daarom zullen enkele paden en delen van het gebied tijdens het werk korte tijd afgesloten zijn voor bezoekers. Om recreanten goed te informeren zodat precies duidelijk is waar men even niet kan komen en waarom, hangen er tijdens de uitvoering informatieaffiches in het gebied.