We leven in een rechtsstaat: onze overheid is gebonden aan het recht met wetten en regels, die de grenzen bepalen waarbinnen de overheid macht mag uitoefenen. De fundamentele rechten van de inwoners van een staat mogen niet zomaar ingeperkt worden.

De toeslagen affaire en de afwerking ervan laat zien dat de rechtsstaat onder druk staat en in dit geval zelfs gefaald heeft. De rechtspraak en de jeugdzorg vertrouwden op dit geweten van de overheid. Vaak liggen prioriteiten verkeerd en staat niet de mens, maar de portemonnee centraal. Eigenbelang en angst leiden meestal niet tot de juiste beslissingen. Het is de hoogste tijd om anders met elkaar om te gaan. Nieuwe spelregels en andere omgangsvormen. Het onderwijs pakt de handschoen op. Het idee is: laten we beginnen met de jeugd. Goed burgerschap wordt een vast onderdeel van het onderwijsprogramma. Want je hebt er niks aan, als je goed kunt lezen, schrijven en rekenen, als je niet weet hoe je met elkaar om moet gaan. Het jeugd onderwijs van laag tot hoog als voorbeeld voor de volwassenen. Het is een onnatuurlijke volgorde: de jeugd doet, wat volwassenen voordoen. Ouder, docent, bekende Nederlander of artiest zijn voorbeelden voor de jeugd.

Goed burgerschap is deels te leren met kennis over grondwet, vrijheid, democratie. Het bestaat uit ook uit ervaring opdoen door erover te praten en te reflecteren, wat deze waarden voor je betekenen, met elkaar te spreken en de ander te respecteren in een andere mening, een ander gedrag, een andere cultuur.

Een beter plan: alle politici krijgen iedere week onderwijs in goed burgerschap en oefenen in respectvolle omgangsvormen, waarin aandacht is voor de pijn en zwakte van de ander. Ieder zal dit voorbeeld volgen. Nederland wordt weer het toonbeeld van verdraagzaamheid. Niet meer het toonbeeld van boerenprotesten en het organiseren van politieke invloed, die leidt tot onherstelbare natuurschade. Het toonbeeld over normale voorlichting over seksualiteit en geaardheid zonder dit te framen als intimiderend en ongewenst gedrag.

Goed burgerschap is geen lesje in goed gedrag, maar een voortdurend reflecteren op het eigen handelen en de effecten ervan. Juist spreken en doen, omdat het van toegevoegde waarde is voor goed sociaal klimaat. Juist is dan geen goed of fout handelen.

Op alle scholen wordt vanaf 2023 verplicht het vak burgerschap gegeven, niet alleen aan leerlingen, maar voor alle burgers in Nederland en erbuiten.