Een echt dorp heeft natuurlijk een kerk in het hart van het dorp, meestal vlak daar tegenover het gemeentehuis en vroeger zeker ook een postkantoor. Die laatste instelling is nagenoeg overal verdwenen, toen steeds minder mensen er gebruik van gingen maken. Dat stuk postgeschiedenis van de gemeente, èn het gemeentehuis, zijn onderwerpen in Tussen Paradijs en Toekomst, het lijfblad van de Heemkundige Kring. Ook het gemeentehuis komt aan de orde en daarnaast nog tal van andere interessante onderwerpen uit de kleurrijke geschiedenis van onze zes dorpen.
door Kees van Kemenade
De geschiedenis van het postverkeer in Hilvarenbeek is bijzonder boeiend en dat blijkt wel uit het artikel van Theo Klaver. In alle eeuwen was het van belang om berichten door te kunnen geven en dat vraagt om een ingewikkelde organisatie. Om in vertrouwen een brief van het ene adres naar een ander, vaak flink ver weg, te kunnen sturen, heeft men ook in onze dorpen heel wat problemen moeten oplossen. De verschillende postkantoren, nu allemaal omgebouwd tot winkel of woning, worden allemaal belicht, net als de ontwikkeling van de frankering en de bezorging. Bij het postkantoor hoorde ook een Rijksspaarbank, maar ook die is later geprivatiseerd en verdwenen.
Het raadhuis
Net zo interessant is het artikel van Jan van Helvoirt over de plekken waar het dorpsbestuur van Hilvarenbeek vergaderde. Dat begon onder de blote hemel, slechts beschut door de boomtakken van waarschijnlijk de Geboden Linde. Daarna in de herberg, totdat men in 1540 een houten gebouwtje timmerde voor schout, schepenen en drossaard. Later bouwde men een onderkomen van steen tegen de muren van de kerk. In het midden van de negentiende eeuw, kreeg de gemeente de huidige plek op de Hoge Zij van de Markt. Waar weer later in 1950-1951, na de sloop van de oude panden, het huidige gemeentehuis werd gevestigd. Een belangrijke object uit de bestuurlijke geschiedenis van Hilvarenbeek bevindt zich in de hal aan de Vrijthof van het gemeentehuis, de comme. Een met ijzer beslagen eikenhouten kist, voorzien van drie sloten, zodat de bestuurders ze alleen in gemeenschap konden openen. De belangrijkste documenten van het dorp werden erin bewaard.
Nog steeds de Oorlog
Bij de opening was Jan Meuwese burgemeester. Over deze kleurrijke man schreef Emmanuel Naaijkens een artikel, waarbij gebruik maakte van de oude plakboeken van Meuwese. Ook de Tweede Wereldoorlog speelt weer een belangrijke rol in de artikelen, onder andere over foute Nederlanders, over Ida Lion en het dagboek van Toon Spapens.
Opmerkelijk ook is ook het artikel van Charles Boissevain over een van de oude grensmarkeringen van het Hilvarenbeekse grondgebied: de vier gemeenten grenspaal op het landgoed De Stille Wille. Hilvarenbeek grensde er ooit aan Oisterwijk en Haaren, Oost- en Middelbeers, en Moergestel. Die paal staat er nog steeds met daarop de namen van de toen bestaande gemeenten.
Het blad van de Kring is er voor alle leden, maar ook voor geïnteresseerden in ons verleden. Want het is bijzonder leuk om te wandelen door onze dopen en dingen te herkennen waarover je hebt gelezen. Het oude postkantoor in Diessen, nu onherkenbaar verbouwd, bijvoorbeeld.